Definisi Kanak-kanak Menurut Pandangan Islam

Dalam Islam, istilah kanak-kanak merujuk kepada seseorang yang belum baligh.[1] Sebelum kanak-kanak mencapai umur baligh, mereka akan melalui peringkat sebelum mumayyiz dan peringkat mumayyiz.

Peringkat sebelum mumayyiz bermula dari saat kelahiran seseorang kanak-kanak sehinggalah usianya mencapai tujuh tahun. Sepanjang tempoh ini, kanak-kanak belum mampu membezakan antara yang baik dengan yang buruk serta tidak dapat memahami kesan atau akibat bagi sesuatu perbuatan dan belum mempunyai keupayaan untuk memahami (idrak). Peringkat umur ini, kanak-kanak disebut sebagai kanak-kanak yang belum mumayyiz.[2]

Peringkat mumayyiz akan bermula apabila kanak-kanak telah cukup umur tujuh atau lapan tahun.[3] Penetapan umur tujuh tahun sebagai umur mumayyiz adalah berdasarkan Hadith yang diriwayatkan oleh Abdul Malik bin Rabi^c bin Sabrah dan ayahnya daripada datuknya yang bermaksud:

مُرُوْا أَوْلاَدَكُمْ بِالصَّلاَةِ وَهُمْ أَبْنَاْءُ سَبْعِ سِنِيْنَ، وَاضْرِبُوْهُمْ عَلَيْهَا وَهُمْ أَبْنَاْءُ عَشْرِ سِنِيْنَ

“Ajarlah (atau suruhlah) kanak-kanak bersembahyang ketika berumur tujuh tahun dan pukullah dia ketika berumur sepuluh tahun”.[4]

Pemahaman daripada Hadith di atas adalah suruhan Rasulullah (s.a.w) kepada ibu bapa supaya mengajar solat kepada kanak-kanak apabila usia mereka mencapai tujuh tahun. Pengajaran tentang mendirikan solat tidak dapat dilakukan melainkan seseorang itu mempunyai kemampuan berfikir. Secara tidak langsung, Hadith ini menerangkan kemampuan berfikir akan wujud apabila seseorang kanak-kanak berusia tujuh tahun. Oleh itu, kanak-kanak yang sudah mencapai tahap pemikiran tamyiz disebut sebagai kanak-kanak mumayyiz.[5] Apabila kanak-kanak mencapai umur baligh, mereka dianggap mempunyai kemampuan berfikir dan boleh membuat keputusan yang munasabah mengenai sesuatu perkara terutama yang berkaitan dengan dirinya.

Cara untuk menentukan baligh seseorang kanak-kanak ialah melalui baligh secara tabi’i dan baligh berdasarkan umur. Kanak-kanak perempuan dianggap mencapai umur balgh apabila didatangi haid[6] dan bagi kanak-kanak lelaki apabila keluar air mani.[7] Manakala penentuan baligh berdasarkan umur ditentukan apabila tanda-tanda fizikal tidak berlaku pada tubuh badan kanak-kanak. Oleh itu, fuqaha’ meletakkan tahap umur tertentu sebagai umur baligh. Mengikut mazhab Hanafi,[8] Shafi’i,[9] dan Hanbali,[10] seseorang kanak-kanak dianggap sebagai baligh apabila berusia lima belas tahun.[11] Bagi mazhab Maliki[12] pula menghadkan umur tujuh belas tahun sebagai umur baligh.

---

[1] Jalal al-Din ^cAbd Rahman al-Suyyutiy. t.th. al-‘Ashbah wa al-Naza’ir fi qawa^cid wa  furu^c fiqh al-Shafi^ciyyah. Al-Halabi: Kaherah. Hlm. 240; Zayn al-^cAbidin bin Ibrahim bin Nujaym. al-‘Ashbah wa al-Naza’ir ^cala madhhab Abi Hanifah al-Nu^cman. 1378H/1968. Mu’assasah al-Halabi: Kaherah. Hlm. 306. “Tiga orang yang tidak dikira sebagai bertanggungjawab ke atas perbuatannya, iaitu seorang yang tidur sehingga dia sedar daripada tidurnya, seorang kanak-kanak sehingga dia bermimpi (baligh) dan seorang yang gila sehingga dia siuman”. al-Darimiy. Sunan. Kitab al-Hudud, Bab Raf^cu al-qalam ^can thalath.

[2] ^cAbd al-Qadir cAwdah. 1994. al-Tashri^c al-Jina’i al-Islami: Muqaranan bi al-Qanun al-Wad^ci. Jil. 1. Ed. Ke-13. Mu’assasah al-Risalah: Beirut. Hlm. 601.

[3] Al-Hisniy. Kifayah al-Akhyar. Jil. 2. Hlm. 151; Muhammad Abu Zuhrah. t.th. al-Jarimah wa    al-Uqubah. Dar al-Fikr al-^cArabi: Kaherah. Hlm. 162.

[4] Abu Dawud. Sunan. Kitab al-Salah. Bab Mata Yu’mar al-Ghulam bi al-Salah; al-Tirmidhiy. Sunan. Kitab al-Salah. Bab Ma Ja’a Mata Yu’mar al-Ghulam bi al-Salah.

[5] Muhammad Salam Madkur. 1976. Usul al-Fiqh al-Islami. Dar al-Nahdah: Kaherah. Hlm. 81.

[6] Pendapat ini berdasarkan Hadith Nabi (s.a.w) bahawa Asm’ bin Abu Bakar masuk ke rumah Rasulullah (s.a.w) dengan berpakaian yang nipis, lalu baginda berpaling daripada melihatnya dan bersabda: “Wahai Asma’! Apabila seseorang perempuan itu mencapai umur haid (baligh), maka tidak boleh dilihat padanya kecuali ini dan ini”- sambil baginda tunjukkan pada muka dan dua tapak tangannya. Lihat Abi ^cAbda Llah Muhammad bin Idris al-Shafi^ciy. al-Umm. Jil. 2. al-Dar al-Misriyyah: Mesir. 1321H. Hlm.223. Lihat juga Abu Dawud. Sunan, Kitab al-Libas. Bab fi ma tubdi al-mar’at min zinatiha;

[7] Abi Ishaq al-Shiraziy. t.th. al-Muhadhdhab. Jil. 1. Maktabah ^cIsa al-Babi al-Halabi: Mesir. Hlm. 330; al-Darimiy. Sunan, Kitab al-Hudud, Bab Raf^cu al-Qalam ^can thalath; ibid., al-Shafi^ciy. al-Umm. Jil. 2. Hlm. 223; Abi Muhammad  ^cAbda Llah bin Ahmad bin Muhammad bin Qudamah. 1969. Al-Mughni. Jil. 4. Maktabah al-Qahirah. Hlm. 345.

[8] Ibn al-Hummam. Sharh fath al-qadir. Jil. 30; al-Sarakhsiy. Al-Mabsut. Jil. 6. Hlm. 46. Pendapat yang mengatakan lima belas tahun sebagai umur baligh adalah berdasarkan pendapat Abu Yusuf dan Muhammad. Abu Hanifah diriwatkan meletakkan umur tujuh belas tahun bagi lelaki dan perempuan sebagai umur baligh dan dalam satu riwayat lain pula dikatakan pada umur lapan belas bagi lelaki dan tujuh belas tahun bagi perempuan. Lihat ibid., Ibn Qudamah. 1969. Al-Mughni. Jil. 4. Hlm. 346.

[9] ibid., al-Shiraziy. t.th. al-Muhadhdhab. Jil. 1. Hlm. 330; Ibn Qudamah. 1969. Al-Mughni. Jil. 4. Hlm. 346; al-Shafi^ciy. al-Umm. Jil. 2. Hlm. 223; Shihab al-Din Ahmad bin Ahmad bin Salamah al-Qalyubiy dan Shihab al-Din Ahmad al-Barlasiy. 1956. Hashiyatani Qalyubiy wa ^cUmayrah. Jil. 2. Ed. Ke-2. Maktabah Mustafa al-Babi al-Halabi: Mesir.

[10] Shams al-Din Muhammad bin ^cAbad Llah al-Zarkashiy. 1993. Sharh al-Zarkashiy ^cala mukhtasar al-Kharqiy. Maktabah al-^cAikan: Riyad. Hlm. 95.

[11] Abu Dawud. Sunan, Kitab al-Hudud, Bab fi al-Ghulam Yusib al-hadd; al-Tirmidhiy. Sunan, Kitab al-Jihad, Bab ma ja’a fi had al-bulugh al-rajul wa mata yufrad lahu.

[12] Shams al-Din Muhammad al-Dusuqiy. t.th. Hashiyah al- Dusuqiy ^cala al-Sharh al-Kabir. Jil. 3. Maktabah Zahran: Kaherah. Hlm. 293.

---

Sharing is caring ^_^

---