Pengenalan
Perlembagaan
yang diperkenalkan oleh British telah pun diperkenalkan melalui Perjanjian
Pangkor 1874[1].
Perjanjian Pangkor ini telah menjadikan pihak British mula berkuasa menentukan
undang-undang mengikut kehendaknya tanpa melibatkan Sultan dan Pembesar Melayu.
Selain itu, perjanjian itu menjadikan Sultan dan Pembesar Melayu hanya berkuasa
dalam hak-hak keagamaan dan adat istiadat Melayu. Ianya dinyatakan dalam
Perkara 6 dalam Perjanjian Pangkor 20
januari 1876- Residen adalah berkuasa penuh dalam semua hal-hal dan bertindak
sebagai mahkamah manakala Sultan haruslah meminta nasihat daripada Residen dan
wajib mematuhinya kecuali untuk hal-hal berkaitan dengan agama dan adat
istiadat Melayu[2].
Perjanjian ini menunjukkan bahawa bermula tahun 1874, Sultan dan pembesar telah
kehilangan kuasa dan dirampas oleh British dengan alasan melindungi atau
menaungi. Perlembagaan Pangkor 1874 ini kekal sehingga kedatangan semula
British ke Tanah Melayu setelah Jepun menyerah kalah pada 1945 dalam perang
dunia ke-2[3].
Malayan
Union
Sekembalinya
British selepas perang dunia ke-2, British telah mengambil alih di bawah pentadbiran
tentera British pada 31 Mac 1946. Setelah itu, satu kerajaan baru telah
diperkenalkan iaitu Malayan Union[4].
Malayan Union diselenggarakan di England sewaktu perang oleh
Bahagian Perangcang Jabatan Tanah Jajahan British dan diusulkan oleh buruh yang
memerintah pada waktu itu. Malayan Union ditubuhkan berikutan perjumpaan suruhanjaya
Sir Harold Mac Michael, wakil Raja Inggeris dengan Raja-raja Melayu selepas
penguasaan semula British dan tugas ini selesai pada 25 Disember 1945[5].
Sebagai
langkah pertama dalam usaha British menubuhkan Malayan Union ini, Harold Mac
Micheal tiba di Tanah Melayu pada bulan Oktober 1945 sebagai wakil Kerajaan
British untuk membuat perjanjian rasmi
dengan Raja-raja Melayu yang mana kuasa penuh diserahkan kepada kerajaan
British bagi setiap negeri Melayu. Mac Micheal juga telah ditugaskan untuk
melaporkan kepada kerajaan British tentang pendirian Raja-raja Melayu semasa
pendudukan Jepun sebelum mereka dapat
diiktiraf oleh Kerajaan British. Mereka
juga telah digesa supaya menyetujui rancangan Malayan Union itu. Ini jelas
menunjukkan Raja-raja Melayu itu berada dalam satu keadaan iaitu mereka
terpaksa menyetujui rancangan ini, jika enggan mereka tidak akan diiktiraf oleh Kerajaan British.
Langkah
kedua ialah dengan menguatkuasakan Straits Settlement (Repeal) Act 1946
yang memperuntukan bahawa Negeri-negeri Selat tidak akan lagi menjadi negeri
jajahan dan akan dipecahkan mengikut arahan Raja British pada satu masa yang
telah ditetapkan. Dengan penguatkuasaan Straits Settlement (Repeal)
Act,1946 ini maka Straits Settlement Act,1866 akan ditarik balik.
Langkah
ketiga dan terakhir ialah menjadikan Singapura sebuah negara jajahan yang
berasingan dan Melaka dan Pulau Pinang
disatukan dengan Negeri-negeri Melayu oleh perintah dalam Majlis Malayan Union
1946.
Di
bawah rancangan Malayan Union ini, kewarganegaraan boleh diberi kepada sesiapa
sahaja yang menganggap negeri ini sebagai negeri mereka. Ini bermakna
orang-orang bukan berketurunan Melayu berhak mempunyai hak yang sama seperti
orang Melayu. Dengan ini hilanglah hak keutamaan politik orang Melayu[6].
Usul-usul
lain yang diperkenalkan oleh Malayan Union ialah :
1-
Malayan Union akan diketuai oleh
seorang gabenor yang mempunyai kuasa penuh ke atas Perkhidmatan Awam dan bukan
kepada Majlis Undangan.
2-
Sultan dahulunya menjadi ketua
dalam negeri masing-masing tetapi kini mereka hanya hanya bersidang dalam
Majlis-majlis Sultan. Mereka akan memberi nasihat kepada Gabenor apabila
Gabenor memerlukan nasihat tersebut.
3-
Majlis Undangan akan mempunyai
bilangan ahli rasmi dan tidak rasmi yang sama banyaknya dan Gabenornya
mempunyai kuasa meluluskan dan membatal sebarang undang-undang.
4-
Suatu Majlis Penasihat
Melayu-melayu akan ditubuhkan dalam tiap-tiap negeri dan majlis ini hanya menguruskan
hal-hal agama sahaja.
5-
Gabenor tempatan dan negeri
dijalankan melalui Majlis-majlis Negeri dan Negeri-negeri Selat.
6-
Singapura dijadikan Negara Jajahan
berasingan dengan mempunyai seorang Gabenor dan Majlis sendiri.
7-
Seorang Gabenor Agung dilantik
untuk Tanah Melayu, Singapura dan Borneo[7].
Malayan Union mencadangkan satu ‘Persatuan’ dan
bukannya ‘Persekutuan’. Dengan ini akan wujudlah satu pengumpulan kuasa dan
dengan ini juga semua Sultan akan dilucutkan kuasa mereka. Kerajaan Negeri akan
tertakluk di bawah kuasa Kerajaan Pusat. Undang-undang akan dibuat oleh Majlis
Undangan Pusat tanpa persetujuan
Sultan-sultan[8].
Negeri-negeri dalam Malayan Union :
Negeri-negeri Bersekutu.
1-
Perak
2-
Selangor
3-
Negeri Sembilan
4-
Pahang
Negeri-negeri Tidak Bersekutu
1-
Johor
2-
Kedah
3-
Terengganu
4-
Perlis
Negeri-negeri Selat
1-
Melaka
2-
Pulau Pinang[9]
Singapura dijadikan sebuah negeri lain disebabkan kedudukan kedudukan strategik
dan disebabkan penduduk Singapura terdiri daripada bangsa Cina. Pada pemikiran
British jika dimasukkan Singapura, bilangan orang Cina akan meningkat dengan
banyaknya dan ini akan menimbulkan masalah politik[10].
Akhirnya pada 1 April 1946, Malayan Union telah ditubuhkan dengan Edward
Gent menjadi Gabenor Pertamanya[11].
Penentangan
Terhadap Malayan Union
Walaupun Malayan Union telah ditubuhkan pada 1 April 1946, namun terdapat
tentangan daripada orang Melayu. Sebagai protes, orang Melayu telah memulaukan
Majlis-majlis penasihat dan Sultan-sultan tidak menghadiri upacara mengangkat
sumpah Gabenor tersebut[12].
Satu perjumpaan besar telah diadakan di Perak dan dihadiri oleh sultan-sultan
yang terdiri daripada negeri-negeri yang tidak bersekutu terutama Negeri Johor
dan Kedah telah menjadi pusat penentangan Malayan Union. Ini telah disebabkan
oleh beberapa masalah dalam perjanjian yang berkaitan antara sultan dan
British.
Penentangan Malayan Union disebabkan pada fikiran orang Melayu, Malayan
Union merupakan satu kerugian besar kepada Raja-raja Melayu dan rakyat kerana semua kuasa terserah kepada British
dan yang tinggal di tangan Raja-raja hanyalah kuasa mengenai Agama Islam[13].
Disebabkan tentangan daripada orang Melayu, pada tahun 1948 Malayan Union
telah dimansuhkan dan diganti dengan Persekutuan Tanah Melayu (PTM) atau Federated
Malay Stated (FMS).
Persekutuan
Tanah Melayu
Persekutuan Tanah Melayu (PTM) ditubuhkan pada 2 Februari 1948 setelah
tentangan orang Melayu terhadap Malayan Union[14].
Perbezaan antara persekutuan yang ditubuhkan pada tahun 1948 dan Malayan
Union yang dicadangkan dahulu adalah di bawah rancangan yang baru ini Tanah
Melayu akan menjadi satu ‘Persekutuan’ dan bukanlah satu ‘Persatuan’.
Negeri-negeri serta Sultan-sultan akan mendapat kuasa-kuasa tertentu. Penubuhan
Majlis Kerja Persekutuan ialah langkah pertama yang penting selepas perang
kearah penubuhan Majlis Persekutuan yang dipilih[15].
Di bawah format 1948 ini, Tanah Melayu menjadi sebuah persekutuan secara
formal dengan Pesuruhjaya Tinggi British sebagai pihak berkuasa tertinggi. Beliau
di sisi undang-undang menjalankan autoriti yang diamanahkan oleh Raja Britain
dan 9 orang Raja-raja Melayu[16].
Antara isi
Persekutuan Tanah Melayu :
1-
Majlis Raja-raja berhak mengetahui
segala perkara mengenai dasar atau polisi yang dibuat oleh Kerajaan
Persekutuan.
2-
Di dalam lapangan pentaddbiran
Pesusuhjaya Tinggi mempunyai kuasa dalam segala hal yang diserahkan kepada
Kerajaan Persekutuan atau Kerajaan Pusat. Majlis Mesyuarat Kerajaan ditubuhkan
untuk menasihatkan Pesuruhjaya Tinggi tetapi pesuruhjaya tinggi boleh
menjalankan tugas tanpa menghiraukan nasihat Majiis Mesyuarat ini.
3-
Untuk Negeri, majlis perundangan
Negeri mempunyai kuasa yang singkat sahaja : Membuat undang-undang mengenai
adat resam orang Melayu, agama Islam dan apa-apa perkara yang diserahkan oleh
Majlis Perundangan Persekutuan. Setiap negeri Melayu mempunyai seorang pegawai :
Menteri Besar dan sebuah Majlis Mesyuarat Kerajaan untuk menasihati raja tetapi
raja boleh engkar[17].
4-
Kemasukan Negeri-negeri Selat ke
dalam persekutuan.
5-
Kerakyatan sama ada secara automatik
atau permohonan :
automatik – diberi kepada
rakyat British yang diperanakkan bila-bila masa atau telah duduk dalam negeri lebih
dari 15 tahun. Mereka yang diperanakkan pada bila-bila masa dan dalam mana-mana
negeri yang sekarang masih dalam persekutuan dan telah menjadi kebiasaan bagi
mereka bercakap Bahasa Melayu dan
mengikut adat istiadat Melayu yang juga diberi kerakyatan automatik.
permohonan – mereka diperanakkan dalam mana-mana
negeri dalam Persekutuan dan telah duduk dalam mana-mana negeri dalam
Persekutuan dan telah duduk dalam mana-mana negeri tidak kurang daripada 8
tahun daripada masa 12 tahun sebelum permohonan kerakyatan itu dibuat atau
mereka yang telah duduk dalam mana-mana negeri dalam Persekutuan tidak kurang
daripada 15 tahun daripada masa 20 tahun sebelum permohonan itu dibuat. Mereka
yang memohon untuk mendapatkan kerakyatan mestilah berkelakuan baik dan telah
membuat ikrar hendak duduk tetap dan kalau permohonan mereka diterima mereka
bersetuju mengambil sumpah kerakyatan. Dengan syor jawatankuasa kerja sesorang
yang memohon uhntuk mendapatkan kerakyatan mestilah berumur 18 tahun atau lebih[18].
Kerajaan
Persekutuan.
Pada 1 Februari 1948, Persekutuan yang mengandungi 9
negeri Melayu dan 2 buah Negeri Selat,
iaitu Pulau Pinang dan Melaka telah ditubuhkan[19].
Dengan ini muncullah satu Kerajaan Persekutuan yang diperintahkan di bawah
seorang Pesuruhjaya Tinggi. Pesuruhjaya tinggi ini akan dinasihatkan oleh satu
Majlis Kerja Persekutuan yang mengandungi tujuh orang ahli yang rasmi dan tujuh
orang ahli yang tidak rasmi[20].
Majlis Undangan Persekutuan pula mengandungi
Pesuruhjaya Tinggi, tiga orang ex-official dan sebelas orang ahli yang tidak
rasmi. Sebagai tambahan kesembilan orang Presiden Majlis Negeri serta 2 orang
wakil Negeri-negeri Selat akan menjadi ahli yang tidak rasmi. Di bawah
Persekutuan ini, kuasa sultan-sultan dan negeri-negeri yang telah diancam oleh
Malayan Union dahulu bukan sahaja dikembalikan , Residen-residen British juga
telah diganti oleh Menteri Besar[21].
Penubuhan Majlis Kerja Persekutuan ialah langkah pertama
yang penting selepas perang ke arah penubuhan Majlis Persekutuan yang dipilih
dan kemudiannya ditubuhkan Sistem Ahli dalam majlis ini[22].
Sistem
Ahli
Pada bulan April 1951, British telah memperkenalkan Sistem Ahli dalam
Majlis Perundangan Persekutuan. Seramai 9 orang ahli yang telah dilantik dalam
majlis tersebut dan telah diberikan tanggungjawab untuk menjalankan tugas-tugas
di beberapa Jabatan Kerajaan dan ahli yang telah menjalankan kewajipan ini
telah dianggap sebagai ‘Menteri’ yang menjalankan tugas pentadbiran Negara dan
sebagainya. Tujuannya untuk melatih penduduk Tanah Melayu ke arah berkerajaan
sendiri.
Antara mereka ialah :
1- Dato’ Onn bin
Jaafar Hal Ehwal Dalam Negeri
2- Dr. Lee Tiang
Keng Kesihatan
3- Dato’ E.E.C. Thuraisingham Pelajaran
4- Dato’ Nik
Ahmad Kamil
Kerajaan Tempatan, Perumahan dan
Perancangan
Bandar
5- Dr.Ismail
Abdul Rahman Hasil
Bumi (Sumber Alam)
6- Mustafa
Al-Bakri Hassan Perhubungan Industri dan
Masyarakat
V.M.N Menon Pos dan
Telekom
7- Kolonel H.S
Lee Pengangkutan
Selepas memperkenalkan sistem ahli, Britiah
kemudianya melaksanakan pula Pilihan raya dalam membentuk kerajaan Tanah Melayu
sendiri.
Pilihanraya
Pada
tahun 1952, Pilihanraya mula-mula diadakan untuk Majlis Tempatan
kawasan-kawasan luar Bandar yang maju. Seterusnya pada akhir tahun 1955, Persekutuan
ini sudah mempunyai 250 Majlis Tempatan dan Luar Bandar yang dipilih
sepenuhnya. Pilihanraya Persekutuan ini telah diadakan pada bulan Julai 1955
untuk 52 kerusi yang tidak rasmi[23].
Oleh
kerana keputusan Pilihanraya Persekutuan itu telah dimenangi oleh Parti
Perikatan yang mengandungi UMNO.MCA dan MIC dengan mendapat 51 buah kerusi dan
hanya satu kerusi sahaja yang dimenangi oleh Parti Islam Se-Tanah Melayu, maka
Tunku Abdul Rahman Putra Al-Haj telah dilantik sebagai Ketua Menteri [24]dan
ianya mengandungi enam orang Melayu,tiga orang Cina, seorang India dan lima
orang Eropah. Manifestonya adalah Merdeka[25].
Seimbang
dengan Pilihanraya Persekutuan, Pilihanraya telah diadakan di dalam tahun itu
juga untuk memilih Majlis Perundangan Negeri. Pilihanraya ini juga telah
dimenangi oleh Parti Perikatan,maka pada akhir tahun 1955,semua badan
perundangan di Tanah Melayu telah mempunyai ahli-ahli yang dipilih oleh orang
ramai.[26]
Perlembagaan
Malaysia
Sejarah
Ringkas Penubuhan Malaysia
Pada Tahun 1956, satu persidangan
telah diadakan di London
bagi membincangkan langkah-langkah yang perlu diambil ke arah kemerdekaan
Persekutuan Tanah Melayu. Perubahan-perubahan penting dari sudut Pertahanan, Kewangan,
Pentadbiran, dan seumpamanya telah dirangka [27]. Persidangan
ini dihadiri oleh empat wakil-wakil Raja Melayu, Ketua Menteri Persekutuan
serta tiga orang Menteri lain serta Pesuruhjaya Tinggi dan
penasihat-penasihatnya. Cadangan diperkenankan oleh Queen dan Raja-Raja Melayu.
Berikutan itu suruhanjaya yang diketuai oleh Lord Reid, seorang Hakim Mahkamah
Rayuan yang ternama di England dan seorang dari pakar undang-undang
perlembagaan dari tiap-tiap Negara berikut – United Kingdom, Australia, India dan
Pakistan telah dilantik[28]
dan dinamakan sebagai Suruhanjaya Reid.
Suruhanjaya
Reid
Suruhanjaya tersebut dipandu oleh
terma-terma rujukan yang telah diterapkan di London untuk menyiapkan perakuan dan draf
perlembagaan iaitu :
(a)
Pembentukan sebuah Persekutuan
dengan kerajaan pusat yang kuat ;
(b)
Pemeliharaan kedudukan, keistimewaan,
kehormatan dan hak Raja-Raja Melayu ;
(c)
Pewujudan jawatan Ketua Negara
bergelar Yang Di-Pertuan Agung ;
(d)
Pemeliharaan hak-hak istimewa
orang-orang Melayu serta hak-hak yang sah milik kaum-kaum lain serta;
(e)
Pembentukan sebuah sistem
kewarganegaraan yang seragam untuk seluruh Malaya
[29]
Laporan
tersebut disiapkan pada awal tahun 1957 dan dikemukakan kepada kerajaan British
dan juga Raja-Raja Melayu. Ia diikuti oleh siri-siri mesyuarat di London dan Kuala
Lumpur bagi membincangkan isi laporat tersebut. Ini
semua menghasilkan Kertas Putih yang merupakan kumpulan syor tambahan yang
sebahagian besarnya merupakan hasil semakan terhadap syor-syor yang dikemukakan
oleh Suruhanjaya Reid.
Draf tersebut beroprasi sebagai sebuah dokumen
undang-undang pada 31 Ogos 1957 melalui mekanisme yang terdiri daripada :
(a)
Perjanjian Persekutuan Tanah
Melayu 1957 dan Akta Kemerdekaan
Persekutuan Tanah Melayu 1957
yang dilluluskan oleh Britain di London ;
(b)
Ordinan Perlembagaan Persekutuan
1957 yang diluluskan oleh Majlis Perundangan Persekutuan di Kuala Lumpur ;
(c)
Pelbagai Enakmen yang diluluskan
oleh majlis-majlis perundangan negeri yang bertujuan memberi kuatkuasa
undang-undang kepada Draf Perlembagaan yang dikemukakan oleh Kertas Putih.[30]
Setelah
melalui pelbagai rintangan dalam memerdekakan Tanah Melayu, akhirnya pada 31
Ogos 1957 tertubuhlah Tanah Melayu diisyhtiharkan sebagai sebuah Negara yang
Merdeka.
Perlembagaan
Malaysia
Pada
26 Ogos 1963 satu undang-undang
yang di panggil Akta Malaysia telah diluluskam oleh Persekutuan Tanah
Melayu untuk disesuaikan konsep dan struktur penubuhan Malaysia. Dan akhirnya Malaysia
tertubuh pada 16 September 1963.
Antara
Akta Malaysia
sebelum berlaku pindaan adalah:
1)
Hal-hal luar negeri menjadi tanggungjawab kerajaan pusat.
2)
Agama Islam agama rasmi tetapi diberi kebebasan beragama
3)
Bahasa Melayu bahasa rasmi tetapi bahasa Inggeris dan bahasa lain boleh
digunakan.
4)
Kerajaan di Borneo beransur-ansur diubah mengikut Persekutuan Tanah
Melayu
5)
Negeri Borneo diberi peluang mencapai kerajaan.
6)
Borneo mengawal kuasa Imegresen, perkhidmatan awam.
7)
Semua warganegara Persekutuan dan Singapura boleh mendapat
kewaganegaraan automatik dan akan mendapat
hak yang sama
8)
Bumiputra Borneo akan mendapat hak sama seperti
orang Melayu.
Setelah sekian lama,maka kerajaan Malaysia memudahkan tugasnya dengan mengubah
dan membuat beberapa pindaan sehinggalah terbentuk Perlembagaan Malaysia yang memasukkan Sabah dan Sarawak di
dalam Perlembagaan ini.Dan sehinggalah sekarang Perlembagaan Malaysia ini mengandungi :
1)
Ketinggian Perlembagaan Persekutuan
2) Yang Dipertuan Agung
3) Raja dan Yang Dipertuan Negeri
4) Jemaah Menteri
5) Parlimen
6) Pilihanraya
7) Kehakiman
8) Perkhidmatan Awam
9) Negeri-Negeri
10) Perhubungan persekutuan dan
Negeri
11) Peruntukan Kewangan
12) Perbuatan subbertif, kuasa dan
tahanan pencegahan
13) Kebebasan Asasi
14) Agama Islam
15) Kewarganegaraan
16) Orang Melayu dan Bumiputera di
sabah dan serawak
17) Bahasa Kebangsaan
18) Ibukota Persekutuan
19) Pindaan perlembagaan [31]
Penutup
Perlembagaan
Persekutuan atau perlembagaan Malaysia
sebenarnya telah dipinda lebih dari sekali. Iaitu selepas Merdeka, pada ada
tahun 1963, ia dipinda apabila Singapura, Sabah dan Sarawak menyertai Malaysia.
Selain memuatkan peruntukan-peruntukan khusus untuk negeri-negeri ini ada
beberapa kesan lain terhadap persekutuan yang asal.
Pada
tahun 1971, pindaan perlembagaan dilakukan selepas berlaku peristiwa berdarah
13 Mei 1969, yang membawa kesan kepada kedudukan Raja-Raja dan orang-orang
Melayu serta terhadap ruang lingkup kebebasan bersuara yang dijamin oleh
Perlembagaan.
Tahun
1983, satu pindaan perlembagaan yang dilakukan melibatkan kuasa Yang di-Pertuan
Agong telah dilakukan dan seterusnya pada tahun 1988, sekali lagi pindaan
dilakukan ke atas kehakiman.
Selain
pindaan-pindaan yang formal tersebut, ada juga ‘pindaan-pindaan’yang tidak
formal khususnya yang berlaku akibat daripada tafsiran mahkamah. Sesuai dengan
kedudukannya beberapa keputusan mahkamah telah mengubah ruang lingkup berapa
peruntukan tertentu. Keputusan mahkamah mempunyai implikasi meluas atau
menyempitkan ruang lingkup sesuatu peruntukan itu.[32]
Memandangkan
kepada perkembangan-perkembangan selama 43 tahun yang lalu, adalah jelas bahawa
perlembagaan akan terus berkembang mengikut keperluan masa dan kehendak zaman. Yang
pasti, perlembagaan tidak statik kerana itu akan menyebabkan tidak relevan
dengan kehidupan bernegara di tanah air kita. Baik yang berbentuk pindaan secara
formal atau sebaliknya perlembagaan tetap akan berubah. Paling tidak dari cara
kita memahami atau melaksanakannya.
[1] Mohd
Aris Hj. Osman. 1983. Perkembangan Perlembagaan Malaysia. Kuala Lumpur. Fajar Bakti Sdn. Bhd.
[2] Ibid.
[3] Ibid.
[4] Mohd
Salleh Abas. 1984. Sejarah Perkembangan Malaysia. Cetakan Pertama. Kuala Lumpur. DBP
Kementerian Pelajaran Malaysia.
Hlm 25.
[5] Ibid.
Hlm 25.
[6] Mohd
Aris Hj. Osman. 1983. Perkembangan Perlembagaan Malaysia. Kuala Lumpur. Fajar Bakti Sdn. Bhd. Hlm.29.
[7] Mohd
Aris Hj. Osman. 1983. Perkembangan Perlembagaan Malaysia. Kuala Lumpur. Fajar Bakti Sdn. Bhd. Hlm 30.
[8] Ibid.
Hlm 31.
[9] Ibid.
Hlm 31.
[10] Mohd
Aris Hj. Osman. 1983. Perkembangan Perlembagaan Malaysia. Kuala Lumpur. Fajar Bakti Sdn. Bhd. Hlm 31.
[11] Ibid.
Hlm 33.
[12] Mohd
Aris Hj. Osman. 1983. Perkembangan Perlembagaan Malaysia. Kuala Lumpur. Fajar Bakti Sdn. Bhd. Hlm 34.
[13] Mohd
Salleh Abas. 1984. Sejarah Perkembangan Malaysia. Cetakan Pertama. Kuala Lumpur. DBP
Kementerian Pelajaran Malaysia.
Hlm 26.
[14]Mohd
Salleh Abas. 1984. Sejarah Perkembangan Malaysia. Cetakan Pertama. Kuala Lumpur. DBP
Kementerian Pelajaran Malaysia. Hlm
28.
[15] Mohd
Aris Hj. Osman. 1983. Perkembangan Perlembagaan Malaysia. Kuala Lumpur. Fajar Bakti Sdn. Bhd. Hlm 15.
[16] Tun Mohamed
Suffian bin Hashim.1984. Mengenal Perlembagaan Malaysia. Cetakan Pertama. Kuala Lumpur. DBP Kementerian Pelajaran Malaysia. Hlm
15.
[17] Mohd
Salleh Abas. 1984. Sejarah Perkembangan Malaysia. Cetakan Pertama. Kuala Lumpur. DBP
Kementerian Pelajaran Malaysia.
Hlm 28.
[18] Mohd
Aris Hj. Osman. 1983. Perkembangan Perlembagaan Malaysia. Kuala Lumpur. Fajar Bakti Sdn. Bhd. Hlm 42.
[19] Mohd
Aris Hj. Osman. 1983. Perkembangan Perlembagaan Malaysia. Kuala Lumpur. Fajar Bakti Sdn. Bhd. Hlm 42.
[20] Ibid.
Hlm 43.
[21]
Ibid. Hlm 43.
[22] Ibid.
Hlm 43.
[23] Mohd
Aris Hj. Osman. 1983. Perkembangan Perlembagaan Malaysia. Kuala Lumpur. Fajar Bakti Sdn. Bhd. Hlm 44.
[24] Mohd
Salleh Abas. 1984. Sejarah Perkembangan Malaysia. Cetakan Pertama. Kuala Lumpur. DBP
Kementerian Pelajaran Malaysia.
Hlm 32.
[25] Op.cit.
Hlm 45.
[26] Op.cit.
Hlm 32.
[27] Abdul
Aziz Bari.
2003. Perlembagaan Malaysia: asas-asas dan masalah. Cetakan Kedua. Kuala Lumpur. DBP.Hlm 16.
[28] Tun Mohamed
Suffian bin Hashim.1984. Mengenal Perlembagaan Malaysia. Cetakan Pertama. Kuala Lumpur. DBP
Kementerian Pelajaran Malaysia.
Hlm 16.
[29] Abdul
Aziz Bari.
2003.Perlembagaan Malaysia asas-asas dan masalah. Cetakan Kedua. Kuala Lumpur. DBP. Hlm
17.
[30] Ibid.
Hlm 18.
[31] Tun
Mohamed Suffian. 1990. Pengenalan Sistem Undang-undang di Malaysia. Cetakan
Pertama. Kuala Lumpur.
DBP Kementerian Pelajaran Malaysia.
[32] Abdul
Aziz Bari.
2003.Perlembagaan Malaysia asas-asas dan masalah. Cetakan Kedua. Kuala Lumpur. DBP.
0 comments:
Post a Comment